[Με αφορμή την έκθεση, Μυστήριο Θήτα / Φοιτητές του Θ΄ εργαστήριου ΑΣΚΤ,
3 Νοεμβρίου – 8 Δεκεμβρίου / Πολιτιστικό Κέντρο Λεωνίδας Κανελλόπουλος, Ελευσίνα].
1. Το 2023 με την φαινομενική φυγάδευση των εγκλεισμών και την ανοιχτότητα που ακολούθησε, μάλλον απόρροια συστημικής πάρεσης εκ του αποτελέσματος παρά κατάκτηση, ξεκίνησε πειραματικά το Project «Αν είσαι καλλιτέχνης γίνε» αναφορά στον διάσημο αφορισμό του Joseph Beuys «Ο κάθε άνθρωπος είναι καλλιτέχνης».
Βαθύτερη επιθυμία ήταν να ξανασυνδέσουμε την δουλειά του εργαστηρίου με κατακτημένες καλλιτεχνικές ιδεολογίες του 20ου αιώνα και να συνεχίσουμε την εμπειρία που είχε ήδη αφομοιωθεί χωρίς την υποχρέωση να ανακαλύπτουμε διαρκώς μια νέα ήπειρο, την ανάγκη να εφευρίσκουμε χορεύοντας νέες φιγούρες κι όχι πατήματα ή να λογοδοτούμε για τα αυτονόητα.
2. Στο σχεδόν ουτοπιστικό όραμα του ο εικαστικός Joseph Beuys ασχολείται με τον κοινωνικό σχολιασμό και τον πολιτικό ακτιβισμό.
Η τέχνη δεν είναι εξειδικευμένο επάγγελμα αλλά η ανθρωπιστική στάση μιας νέας εποχής, μετατρέπει την δυνατότητα του Novalis: «Κάθε άνθρωπος μπορεί να είναι καλλιτέχνης» σε πραγματικότητα «Ο κάθε άνθρωπος είναι καλλιτέχνης».
Ο ρομαντικός ανθρωποσοφιστής Beuys κατασκευάζει επίγνωση της δημιουργικής του δύναμης, βασισμένη στη δική του σκέψη, «Στην ανάγκη έρχομαι ο ίδιος ως δέντρο», λέει χαρακτηριστικά απευθυνόμενος στον, Rudi Fuchs, διευθυντή της documenta7.
3. «Μυστήριο Θήτα», με αφορμή το επιμελητικό όραμα, στοίχημα και σύνθημα του καλλιτεχνικού διευθυντή της Ελευσίνας Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2023 Μιχαήλ Μαρμαρινού για την Ελευσίνα Κοινωνικό Γλυπτό, πόλη στερεό ρευστό που διαρκώς μεταπλάθεται και διαμορφώνει ώριμους εσωτερικά πολίτες, μελλοντική παρακαταθήκη.
«Μυστήριο Θήτα» κλείνοντας «παιχνιδιάρικα» το μάτι προς τον Novalis, εκτιμώντας στα λόγια του το πλεονέκτημα του να μην μπορεί, να μην θέλει ή να αγνοεί κάποιος πως «μπορεί να γίνει καλλιτέχνης» αφού, 60 χρόνια μετά το χρησιδάνειο, ο Beuys συνεχίζει να κοιτάει τους αποδέκτες του ερωτηματικά.
Με άλλα λόγια αν είσαι καλλιτέχνης πρέπει διαρκώς να το αφουγκράζεσαι, όπως, ήχος των δέντρων δεν είναι μόνο το θρόισμα αλλά και οι υπόγειοι τριγμοί των ριζών.
4. Μήπως όμως χρειάζεται ενημέρωση (update) ο ορισμός της τέχνης και ποιο είναι το αντικείμενο της σήμερα;
Μπορεί η τέχνη που απευθύνεται στις κοινωνίες του 21ου αιώνα να ξεκινάει ακόμα από ακαδημίες κολλέγια τέχνης και Πανεπιστημιακά ιδρύματα, κι αν ναι τι μας διδάσκει;
Διδάσκεται η μη διδασκαλία; Σχήμα Οξύμωρο, ζητούμενο ο
απεγκλωβισμός της τέχνης και των καλλιτεχνών έστω σχηματικά από κάτι που διαρκώς επικαιροποιείται.
5. Ξανακοιτώντας το πρόσφατο υλικό που συγκεντρώθηκε από συνέργειες, κοινά Project και δράσεις με άλλες καλλιτεχνικές ομάδες,
(έντονη παραμένει η ανάμνηση της συνεργασίας μας με τους αρχιτέκτονες του ΕΜΠ, τον Αντρέα Κούρκουλα, αλλά και την συνεργασία με τον Δάφνι Κόκκινο και τους χορευτές της ΚΣΟΤ, ξεκινήσαμε το 2023 θέλοντας να διευρύνουμε τον εξωστρεφή χαρακτήρα της καλλιτεχνικής δραστηριότητας του εργαστηρίου, να διεκδικήσουμε το εργαστήριο και εκτός των ορίων της σχολής, στον αστικό χώρο, όπου συμβαίνουν καλλιτεχνικές δράσεις.
6. Κι αφού υπάρχει τέχνη, πώς ζουν οι καλλιτέχνες σήμερα;
συνεχίζει η φωνή του Vito Acconci σε ένα καινούριο
«Where are we? (Who are we anyway?) »
Κι αν υπάρχει καλλιτεχνική ζωή, σε τι διαφέρει από τις ζωές των άλλων;
Και…..Μπορεί άραγε κάποιος να ασχοληθεί επαγγελματικά με την τέχνη στην Ελλάδα, να ζήσει για την τέχνη, με την τέχνη και κυρίως από την τέχνη, να ζήσει σαν καλλιτέχνης δηλαδή;
Καταλήξαμε αστειευόμενοι χωρίς πολλές συζητήσεις ότι άξιζε να δοκιμάσουμε
στα αληθινά, όπως τα μικρά παιδιά.
Έπρεπε από κάπου να ξεκινήσουμε, αρχίσαμε με τα πιο οικεία…. (Ίδρυμα Γ Τσαρούχη, Στον κύκλο του Τσαρούχη, 22/7-7/8, 2023, Ίδρυμα Τσαρούχη επιμ. Κ. Χριστόπουλος, Ελαιώνας, Χθόνιο- Ανθρωπόκαινος, 29/9 – 3/12, 2023 επιμ. Δημήτρης Τρίκας , Μυστήριο Θ΄ από το Θ εργαστήριο Ασκτ / Αισχύλεια-Ελευσίνα Πολιτιστική πρωτεύουσα 2023, επιμέλεια Γιώργος Σκιάνης).
7. Θα έπρεπε να τα βάλουμε με δοκιμασμένα έργα, άρτιες κατασκευές, βαριά βιογραφικά, έμπειρους καλλιτέχνες, κι όλα αυτά καθόλου χαριστικά, με μηδενική μεροληψία.
Κι επίσης συμμετοχή σήμαινε ότι έπρεπε να ανταποκριθούμε στις καταληκτικές ημερομηνίες και τις χρονικές πιέσεις του Project.
Να διαχειριστούμε απρόβλεπτα προβλήματα συνεργασίας και κατασκευαστικές δυσκολίες. Έπρεπε να βρεθούν χρήματα για την παραγωγή.
Να ανταποκριθούμε σε τρόπους προώθησης και επικοινωνίας του έργου.
Να επιχειρηματολογήσουμε, να τεκμηριώσουμε, να διεκδικήσουμε ιδανικές συνθήκες παρουσίασης, θεωρητική υποστήριξη, δημοσιεύσεις, κατανόηση, θαυμασμό, αποδοχή, μελλοντικές συνεργασίες.
Θα έπρεπε να συνομιλήσουμε με καλλιτέχνες πολύ καλύτερους να αντέξουμε στον ανταγωνισμό και να διατηρηθούμε ακέραιοι, έτοιμοι για την επόμενη συμμετοχή. Ένα πείραμα εγρήγορσης, με πραγματικούς τραυματίες, άμεσες αντιδράσεις πολύ αυτοκριτική και ….ξεβόλεμα.
Αυτό ήταν το δικό μας στοίχημα, ένα παιχνίδι με πραγματικά πυρά, όπως μας άρεσε να λέμε χαμογελώντας που αν θέλεις να γίνεις καλλιτέχνης τα αποφεύγεις.
8. Ευχαριστώ θερμά τον Γιώργο (Σκιάνη) για την πρόταση, την υποστήριξη και την επιμέλεια της έκθεσης. Συνομιλίες που ξεκίνησαν σαν απλές ιδέες, απόκτησαν ύλη και με αξιοθαύμαστη εργατικότητα, εμπιστοσύνη, αλλά κυρίως με επίγνωση της μνήμης και του παρόντος, «αποκάλυψαν» το Μυστήριο Θήτα, πολύτιμο μάθημα της Ελευσίνας, σπουδαία εμπειρία, μπούσουλα και πυξίδα διαφορετικών διαδρομών και αναγνώσεων. Κι ακόμα να μην ξεχαστούν οι συνεργάτες, οι συνάδελφοι, οι φίλοι, με όσους το μοιραστήκαμε, ενθουσιάστηκαν και μας παρέσυραν, μας άκουσαν και το συμμερίστηκαν. Γιατί είναι πολύ μεγάλο κέρδος οι άνθρωποι, που συναντάμε στη δουλειά μας, είναι ο περίγυρος του έργου, ότι πιο πολύτιμο το περιβάλλει, αδύνατο να το μοιραστείς, ένα προσωπικό τιμαλφές.
Ευχαριστώ Πόλυ, Ντίνα, Βάλια, στον άηχο ρυθμό του Φίλιππου, πιο πολύ για να ακούσω την Αγέλαστο Πέτρα του να αφηγείται, σας ευχαριστώ για την βοήθεια εντός και εκτός εργαστηρίου και μαζί όσους βοήθησαν να γίνει αυτή η έκθεση.
Ευχαριστούμε επίσης θερμά όλους όσους μοιράστηκαν μαζί μας με λόγο και έργα την πνευματική και καλλιτεχνική τους δραστηριότητα.
Βοήθησαν να διευρύνουμε τα όρια του γνωστικού και εκφραστικού μας πεδίου, βοηθούν να διαμορφώσουμε έναν εικαστικό λόγο δημιουργικό, προσωπικό, με κεντρικό άξονα την εργασία μας.
Κι επίσης ευχαριστούμε τα λόγια που ξέβαψε το λίγο χρώμα επικάλυψης στους πανδημικούς τοίχους, πως : «όταν η απραξία γίνεται αυτάρκεια και ο στοχασμός απραξία, τότε οι λύκοι χορεύουν»
Είναι του Γιάννη Ρίτσου και μιλάνε για ένα πρόβλημα βαθιά πολιτικό,
συνεπώς προσωπικό, που αφορά όλους και πρέπει να αντιμετωπίσουμε από κοινού.
Κι επίσης να σημειώσω για να μην ξεχαστεί η πρώτη ιδέα τίτλου της έκθεσης, «ΕλευΘήτα», στην αρχή φαινόταν αξεπέραστη, τελικά δεν άντεξε,
αποκάλυπτε πολύ από το μυστήριο, γιαυτό και κρίθηκε αστείος δηλαδή επικίνδυνος.
ΥΓ1. «Τι εκάνατε την Ελευσίνα; Τι εκάνατε τον Ιλισό και τον Κηφισό, τα δυο αγιάσματά μου; Εβάλατε μέσα τους τους υπονόμους σας, ερίξατε τα νερά των εργοστασίων σας…. σε σας δεν απόμεινε παρ’ η κατώτερη μορφή της σχέσης με τη Φύση, η εκμετάλλευση……..Μα οι ανάγκες; θα μου πείτε….
Δημήτρη Πικιώνη «Γαίας ατίμωσις» 1954 (Δια την προστασίαν του τοπίου). Δ.ΠΙΚΙΩΝΗ ΚΕΙΜΕΝΑ – ΜΙΕΤ.)
