Στις 11 Ιανουαρίου 2024 οι Πολιτστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης (ΠΠΕ) για το 2023 παρέδωσαν επίσημα τους τίτλους τους στις πόλεις και στις περιφέρειες που θα εκπροσωπήσουν τις Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης το 2024. Η Ελευσίνα (Ελλάδα), η Τιμισοάρα (Ρουμανία) και το Βέσπρεμ-Μπάλατον (Ουγγαρία) παρέδωσαν τον τίτλο στο Μπαντ Ισλ Ζαλτσκάμεργκουτ (Αυστρία), στο Μπόντο (Νορβηγία) και στο Τάρτου (Εσθονία), κατά τη διάρκεια μιας ξεχωριστής τελετής, που πραγματοποιήθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά στο Μουσείο Ακρόπολης στην Αθήνα. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την Αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Μια φλόγα για τον πολιτισμό και ένα κοινό μέλλον! Από το 1985, που η υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας Μελίνα Μερκούρη μαζί με τον Γάλλο ομόλογό της Jack Lang εγκαινίασαν την Αθήνα ως την πρώτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, περισσότερες από 60 πόλεις σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, και όχι μόνο, έχουν λάβει τον τίτλο. Στόχος ήταν ο θεσμός αυτός να φέρει τους Ευρωπαίους πολίτες πιο κοντά, αναδεικνύοντας τον πλούτο και την ποικιλομορφία των ευρωπαϊκών πολιτισμών και ευαισθητοποιώντας τους για την κοινή ιστορία και τις κοινές αξίες τους. Οι Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης συνεργάζονται, φέρνουν κοντά τους ανθρώπους και τους πολιτισμούς. Αυτή η συνεργασία και η δικτύωση εκφράζεται μέσα από μια σειρά έργων και πρωτοβουλιών, με στόχο την επίτευξη ενός μακροπρόθεσμου αντίκτυπου για το τρέχον έτος του τίτλου και πολύ μετά από αυτό. Για να ενισχυθεί αυτή η συνεργασία, για να τονιστεί η σημασία του εορτασμού του πολιτισμού, του κοινού μας θεμελιώδους δικαιώματος και πυλώνα του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής στο υψηλότερο ευρωπαϊκό επίπεδο, γιορτάζεται μια κοινή δυναμική με τη μορφή επίσημης παράδοσης στην Αθήνα, ως ευκαιρία για τους επίσημους αντιπροσώπους να υπενθυμίσουν το νόημα και την προοπτική των Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρώπης.
Σχετικά με τις ΠΠΕ 2023
«Μυστήρια Μετάβασης»
Ελευσίνα, Ελλάδα
Η Ελευσίνα είναι μία από τις πέντε ιερές πόλεις της αρχαιότητας, γενέτειρα του μεγάλου τραγικού ποιητή Αισχύλου και για περισσότερο από έναν αιώνα κέντρο βαριάς βιομηχανίας στην Ελλάδα, 21 χλμ. δυτικά της Αθήνας. Με πληθυσμό μόλις 30.000 κατοίκων –ένα σπάνιο ανθρώπινο μωσαϊκό διαφορετικών καταγωγικών κοινοτήτων, με έναν σπουδαίο ιστορικό και μυθολογικό πλούτο, αλλά και έντονα τα σημάδια της αποβιομηχάνισης– αποτελεί μια από τις μικρότερες πόλεις στην ιστορία του θεσμού. Η ιστορική της επιλογή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή απελευθέρωσε το συλλογικό φαντασιακό, ανοίγοντας τον δρόμο σε κάθε γωνιά της Ευρώπης να οραματιστεί και να διεκδικήσει τον τιμητικό και υψηλών απαιτήσεων αυτόν τίτλο. Στο καλλιτεχνικό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό πρόγραμμα της 2023 Ελευσίς με τίτλο ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ, που διαρθρώθηκε σε τρεις στρατηγικούς άξονες: Άνθρωπος/Κοινωνία – Περιβάλλον – Εργασία, έχουν συμμετάσχει, μέχρι στιγμής, περισσότεροι από 6.000 καλλιτέχνες, εργαζόμενοι στον πολιτισμό, μέλη πολιτιστικών συλλόγων, παιδιά, έφηβοι. Ταυτόχρονα, 10 νέοι χώροι δημιουργήθηκαν ή ανακαινίστηκαν ή ενεργοποιήθηκαν και παραδόθηκαν στην πόλη ως μέρος της υλικής παρακαταθήκης, για να φιλοξενήσουν εικαστικά έργα, θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, εκπαιδευτικές δράσεις, κινηματογραφικά φεστιβάλ, δράσεις οικοπολιτισμού κ.ά., ενώ ένα πλούσιο πρόγραμμα εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών δράσεων συνεχίζει να υλοποιείται στην πόλη με πολυετή ορίζοντα. Η Πολιτιστική Πρωτεύουσα έχει σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για την Ελευσίνα, αποκαλύπτοντας την αθέατη πλευρά της, καθιστώντας την πυρήνα πολιτιστικής εκπαίδευσης και δημιουργικότητας, καθώς και προορισμό πολιτιστικού τουρισμού σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
«Λάμψτε! Φωτίστε την πόλη σας!»
Τιμισοάρα, Ρουμανία
Πάνω από 2.000 εκδηλώσεις, που διοργανώθηκαν από περισσότερους από 800 ρουμανικούς και διεθνείς οργανισμούς, από παραστάσεις σύγχρονου χορού σε κρυφές αυλές έως ηχητικές εγκαταστάσεις σε συναγωγές, συναυλίες που διοργανώθηκαν για πρώτη φορά στη Ρουμανία έως εκθέσεις σύγχρονης τέχνης σε μουσεία και απρόσμενους χώρους, δημιουργικά εργαστήρια, συνέδρια και πολλά άλλα, φώτισαν την πόλη το 2023 και θα συνεχίσουν να το κάνουν και το 2024. Η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης έχει ενισχύσει την πεποίθηση ότι ο πολιτισμός διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της πόλης και ότι η δύναμη της φαντασίας είναι απαραίτητη στο μεταμορφωτικό ταξίδι της πόλης. Ο αστικός πλούτος της, που περιλαμβάνει πάνω από 10.000 ιστορικά κτίρια, γενναιόδωρους δημόσιους χώρους και ιστορικές γειτονιές με ξεχωριστές ταυτότητες, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη μπλε-πράσινων διαδρόμων κατά μήκος του καναλιού Μπέγκα, καθιστά την πόλη ελκυστική για οικογένειες, επαγγελματίες που μετακομίζουν από όλο τον κόσμο και ελεύθερα πνεύματα που ταξιδεύουν μόνο με ένα σακίδιο σε όλη την Ευρώπη.
«Λάμψτε!»
Βέσπρεμ-Μπάλατον
Η ιδέα είχε ήδη διατυπωθεί πριν από 100 χρόνια: η πόλη του Βέσπρεμ μπορεί να διατηρήσει την πολιτιστική ηγετική θέση της μόνο αν η γύρω περιοχή συμμετέχει επίσης. Σύμφωνα με αυτό το πνεύμα, το 2023 περισσότερες από 3.500 πολιτιστικές εκδηλώσεις προσέλκυσαν κατοίκους και επισκέπτες στο Βέσπρεμ και στις 116 πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά της περιοχής. Τα πολιτιστικά ιδρύματα του Βέσπρεμ και της περιφέρειας Μπάλατον έχουν γίνει μέρος της διεθνούς ζωντανής πολιτιστικής κινητικότητας. Ο τουρισμός αυξήθηκε, επίσης, το 2023, καθώς πάνω από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι επισκέφθηκαν το κέντρο του Βέσπρεμ. Όλα αυτά τα αποτελέσματα συνέβαλαν στην εκπλήρωση της αποστολής της ΠΠΕ: την περαιτέρω ανάπτυξη του Βέσπρεμ και της περιφέρειάς του ως εξέχουσας τοποθεσίας για τις δημιουργικές και πολιτιστικές βιομηχανίες, με την αξιοποίηση των τοπικών περιουσιακών στοιχείων, των αξιών της φύσης, του πολιτισμού και των παραδόσεων.
Σχετικά με τις ΠΠΕ 2024
«Ο Πολιτισμός είναι το Νέο Αλάτι»
Μπαντ Ισλ Ζαλτσκάμεργκουτ, Αυστρία
Είναι η πρώτη Ευρωπαϊκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα σε αγροτικό αλπικό τοπίο, η οποία συγκεντρώνει 23 δημοτικές κοινότητες και δύο ομόσπονδα κρατίδια της Αυστρίας που θα συνεργαστούν για έναν ολόκληρο χρόνο. Η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Μπαντ Ισλ Ζαλτσκάμεργκουτ 2024 θα προσφέρει πλήθος δυνατοτήτων για την ανταλλαγή, την αμφισβήτηση και τη διεύρυνση των παραδόσεων και των απόψεων της περιοχής. Με αυτόν τον τρόπο, σκοπός δεν είναι να παραμεληθούν όλα αυτά τα μοναδικά στοιχεία, αλλά να ενοποιηθούν σε μια ευρύτερη κοινοτική αίσθηση.
«Από το Κρύο στο Κουλ»
Μπόντο, Νορβηγία
Το Μπόντο θα είναι η πρώτη Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα στον Αρκτικό Κύκλο. Πρόκειται για το μεγαλύτερο πολιτιστικό έργο των τελευταίων δέκα χρόνων στη Νορβηγία. Το Μπόντο 2024 σκοπεύει να προσελκύσει πάνω από 500.000 χιλιάδες επισκέπτες για το μεγαλύτερο πάρτι στον κόσμο – ένα ολόκληρο έτος εορτασμών σε μια περιοχή που εκτείνεται σε απόσταση 800 χιλιομέτρων από τον Βορρά προς τον Νότο! Χίλιες εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024. Τα σημαντικότερα σημεία του προγράμματος περιλαμβάνουν τη μοναδική Biennale Land Art στην Ευρώπη, μια μεγάλη γιορτή την παραμονή του καλοκαιριού, τέχνη, κινηματογράφο και το θέατρο των Σάμι, ένα φεστιβάλ ελευθερίας, ένα ιστορικό ταξίδι κατα μήκος του σιδηροδρόμου του Νόρντλαντ, μια συναυλία σε μια βυθισμένη σπηλιά, ένα νέο γλυπτό ύψους δέκα μέτρων στη θάλασσα, μια έκθεση για τον νομπελίστα λογοτέχνη Knut Hamsun, μια όπερα για τα ψάρια, ένα φεστιβάλ αρκτικών τροφίμων και το πρώτο φεστιβάλ φωτός του Νόρντλαντ και πολλά άλλα.
«Τέχνες της Επιβίωσης»
Τάρτου, Εσθονία
Η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Τάρτου 2024 είναι το κύριο γεγονός στην Εσθονία και το μεγαλύτερο έργο περιφερειακής συνεργασίας μεταξύ του Τάρτου και της Νότιας Εσθονίας. Το ετήσιο πρόγραμμα του Τάρτου και της Νότιας Εσθονίας προσφέρει 1.000 εκδηλώσεις σε άτομα όλων των ηλικιών, παρουσιάζει την ιστορία των τεχνών της επιβίωσης, τη γνώση, τις ικανότητες και τις αξίες που θα μας βοηθήσουν να ζήσουμε μια καλή ζωή στο μέλλον. Εμπνεόμενοι από τον πολιτισμό, χτίζουμε ένα καλύτερο αύριο. Το Τάρτου είναι πολύπλευρο τόσο ως προς τη φύση όσο και ως προς το πρόγραμμά του. Από τη μία πλευρά είναι μια μεγάλη πολιτιστική γιορτή που προσελκύει επισκέπτες από την Εσθονία και το εξωτερικό, και από την άλλη είναι μια ευκαιρία να συμπεριληφθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι στη θεμελίωση της μακροπρόθεσμης αλλαγής στο Τάρτου και στη Νότια Εσθονία.
Συμμετοχή σε ένα κοινό έργο – πέραν των συνόρων
Παρομοίως, ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης ενσαρκώνει απόλυτα αυτόν τον συνδυασμό κοινών δυνάμεων, αλλά με τόσο πολλές διαφορετικές πτυχές. Εκατοντάδες καλλιτέχνες, ιδρύματα, εθελοντές και πολίτες συμβάλλουν στη διαμόρφωση των ιδιαίτερων ετών του τίτλου και θέτουν τα θεμέλια για νέα πράγματα που θα αντέξουν στον χρόνο. Συνεργάζονται μεταξύ τους και φέρνουν κοντά ανθρώπους και πολιτισμούς. Οι πολίτες έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν ενεργά στο έργο και στις δραστηριότητές του και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη και στην πολιτιστική έκφραση της πόλης ή της περιοχής τους. Κάθε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης φέρνει νέα ενέργεια στην πόλη και φυσικά ενισχύει την πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική της ανάπτυξη. Όλοι οι προηγούμενοι, νυν και μελλοντικοί κάτοχοι τίτλων οφείλουν να ανταλλάσσουν ιδέες, να επωφελούνται ο ένας από τον άλλο και να αλληλοϋποστηρίζονται, προωθώντας από κοινού έργα.
Η Τελετή Παράδοσης του Τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2024 πραγματοποιήθηκε υπό την Αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου και με την Υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων.
