Δεν είχα την παραμικρή ιδέα, αλλά είχα πολύ περιέργεια, για την εμπειρία που θα ζούσα στον αρχαιολογικό χώρο της πόλης μου, της Ελευσίνας. Αυτό το «ταξίδι» άρχισε με τον μύθο της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Με τη σχέση μάνας και κόρης, όπως αυτή αποτυπώθηκε μέσα από τη δράση της αφηγηματικής αρχαιολογίας.
Μια διαχρονική σχέση που στην Ελευσίνα αποκτά ιδιαίτερη αξία. Και αυτό γιατί έχει σημαδέψει τις σχέσεις της κάθε μητέρας και κόρης σε αυτή την πόλη. Και πώς θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά;
Εδώ η μάνα έψαχνε την κόρη της, εδώ βρέθηκαν και ξανά χάθηκαν οι δύο γυναίκες. Εδώ ρίζωσε για πάντα αυτή η αέναη σχέση και απέκτησε άλλο νόημα.
Εισήλθα στον αρχαιολογικό χώρο. Στάθηκα στο σημείο στο οποίο στέκονταν αιώνες πριν όσοι έφταναν στον ιερό χώρο της Ελευσίνας ύστερα από 21 χιλιόμετρα πεζοπορίας. Έφταναν εδώ για να συμμετάσχουν σε άγνωστες τελετές. Ανέβηκα τα σκαλιά των Μεγάλων Προπυλαίων.
Έστρεψα το βλέμμα σε αυτούς που έμεναν έξω από τις τελετές, αφού δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις για να τις παρακολουθήσουν.
Περπάτησα στο χώμα που πάτησαν τόσοι άνθρωποι μετά τα μυστήρια. Αισθάνθηκα και εγώ αυτό το συναίσθημα ανακούφισης και κάθαρσης. Όπως αυτό που ένιωσε η Βιρτζίνια Γουλφ όταν είπε: «Φτάσαμε επιτέλους στην Ελευσίνα με καθυστέρηση 2.000 χρόνων».
Άκουσα με τα αυτιά μου το νερό να ρέει από τους καταπότες. Ξεκουράστηκα πριν ανακαλύψω τα πάμπολλα κατώφλια μιας πόλης που περιμένει να ανακαλυφτεί.
Έκλαψα κοντά στην Αγέλαστο Πέτρα. Εκεί όπου άλλη μια κόρη βρισκόταν θαμμένη για χρόνια. Μέχρι που ο Κλαρκ ανάγκασε τους 100 χωρικούς να την κυλήσουν με τη βία προς τη θάλασσα και να τη φυγαδεύσουν. Ή μάλλον να την ξεριζώσουν από τον τόπο της. Και να την εγκαταστήσουν σε ένα παγωμένο μουσείο με παγωμένα βλέμματα πάνω της.
Αφουγκράστηκα τα στάχυα να θροΐζουν στον βεβαρυμμένο αέρα της αρχαίας πόλης. Παρατήρησα τις τελευταίες παπαρούνες ενός παρατεταμένου καλοκαιριού.
Συγκινήθηκα με τα μοιρολόγια των γυναικών που ήχησαν στα αυτιά μου κατά την αφήγηση και πήρα μέρος νοερά στην κοπιαστική αρπαγή της. Καταράστηκα και εγώ σαν αρχαία Ελευσίνια γυναίκα. Μοιρολόγησα που την ξερίζωσαν αφήνοντας τη δίδυμη αδελφή της ορφανή στο μουσείο σπίτι τους.
Κάθισα στο Πλουτώνιο και είδα τις υπόγειες στοές που οδηγούσαν –ίσως κρυφά– εκεί που η Περσεφόνη ζούσε έξι μήνες τον χρόνο.
Έφτασα επιτέλους και εγώ στο Τελεστήριο. Κάθισα στα πέτρινα καθίσματα του πρώτου στεγασμένου θεάτρου στον κόσμο, που βρισκόταν στην Ελευσίνα.
Άκουσα τη θεσπέσια μουσική που έκλεισε την Αφηγηματική αρχαιολογία. Αφουγκράστηκα τα στάχυα να θροΐζουν στον βεβαρημένο από ρύπους αέρα της αρχαίας πόλης. Παρατήρησα τις τελευταίες παπαρούνες ενός παρατεταμένου καλοκαιριού πάνω από την πόλη, χαζεύοντας τη θέα μέχρι τη Σαλαμίνα.
Η Αφηγηματική αρχαιολογία ήταν για μένα μια καθυστερημένη συνειδητοποίηση της πραγματικότητάς μου. Ήταν το δρώμενο που έκλεισε τον μαγικό κύκλο της Ελευσίνας πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2023.
Ήταν μια άρτια εμπειρία γνώσης, ένα ταξίδι στην αρχαιότητα που άλλαξε τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα στη ζωή και μια εμπειρία που πρέπει κάθε άνθρωπος να τη ζει στον τόπο του.
Είναι μια άλλη ματιά στην πόλη, ένας λόγος να την ανακαλύψεις ξανά και να την εκτιμήσεις για όσα δεν έβλεπες και που πάντα ήταν μπροστά στα μάτια σου.
Πέρα από μία άρτια περφόρμανς, οι εμπνευσμένοι άνθρωποι που δημιούργησαν τη δράση μας έδωσαν την αυτογνωσία και την ψυχική ανάταση που χρειαζόμαστε για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι.
•••
Το Μυστήριο 20 performing arts initiator – Αφηγηματική αρχαιολογία είναι ένα καλλιτεχνικό εγχείρημα που προβάλλει τη θεατρικότητα των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω της επιτελεστικής τέχνης, μια από τις σημαντικότερες δράσεις-μοντέλα του προγράμματος της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
