“Αρχαιολογία και Αφηγηματικότητα” | Eπιτέλεση Αρχαιολογικών χώρων και ανασκαφή ανθρώπινων εμπειριών
Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 29 & 30 Μαρτίου
το Συνέδριο της 2023 Ελευσίς στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας με τη συμμετοχή περισσότερων από 150 εκπροσώπων των τεχνών, των επιστημών και της πολιτικής
Μια από τις πιο σημαντικές δράσεις της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, το συνέδριο “Αρχαιολογία και Αφηγηματικότητα” | Eπιτέλεση Αρχαιολογικών χώρων και ανασκαφή ανθρώπινων εμπειριών, που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στις 29 και 30 Μαρτίου, στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας, στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία. Η διήμερη αυτή συνάντηση διεξήχθη στο πλαίσιο της σύνθετης δράσης τέχνης Μυστήριο 20 Performing Arts Initiator – Αφηγηματική Αρχαιολογία, με κύριο στόχο την ενθάρρυνση του διεπιστημονικού διαλόγου ανάμεσα στους τομείς των Τεχνών και της Αρχαιολογίας.
Το συνέδριο επικεντρώθηκε στη μεθοδολογία – πρότυπο της δράσης παρακαταθήκης Μυστήριο 20 Performing Arts Initiator – Αφηγηματική Αρχαιολογία, με στόχο την ανάδειξη -μέσω των παραστατικών τεχνών- του ανεξάντλητου τοπογραφικού αρχαιολογικού πλούτου και των δυνατοτήτων του, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και στην προώθηση καλών πρακτικών εφαρμογής των παραστατικών τεχνών σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία της Ελλάδας αλλά και διεθνώς, και τη μετατροπή της αρχαιολογικής πληροφορίας σε βιωματική εμπειρία για τον επισκέπτη.
Καλωσόρισμα | Χαιρετισμοί
O Πρόεδρος του ΔΣ της 2023 Ελευσίς, Νικόλαος Βιλλιώτης, καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι μια πόλη με τέτοια ιστορία πρέπει να έχει και μέλλον, ενώ υπογράμμισε τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε η 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης στην ανάδειξη της Ελευσίνας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, στην ομιλία της ανέφερε -μεταξύ άλλων- ότι η ανάδειξη της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης ήταν και είναι η μεγάλη ευκαιρία για την πόλη. Και με αυτό το κεκτημένο το οποίο απέκτησε η Ελευσίνα, επαναπροσδιορίστηκε στον Πολιτιστικό Χάρτη, και όχι μόνο. Επιπλέον, ευχαρίστησε από καρδιάς και συνεχάρη τον Μιχαήλ Μαρμαρινό και τους συνεργάτες του για τη σύλληψη και τη διοργάνωση του Μυστηρίου 20, κυρίως, όμως, για την εξαιρετικά σημαντική και πετυχημένη συμβολή του στη διοργάνωση της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Παράλληλα, ευχαρίστησε τη Διευθύνουσα της διοργάνωσης, Νανά Σπυροπούλου, αλλά και τη μεγάλη απούσα, την εκλιπούσα Πρόεδρό της, τη Δέσποινα Γερουλάνου, σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι χωρίς τη συμβολή αυτών των τριών ανθρώπων και παρά την υποστήριξη των Δημοτικών Αρχών, της Περιφέρειας, καθώς και την υλική και ηθική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, δεν θα είχαμε αυτό το αποτέλεσμα για το οποίο είμαστε περήφανοι.
Χαιρετισμό, τέλος, απηύθυνε ο Δήμαρχος Ελευσίνας, Γεώργιος Γεωργόπουλος, ο οποίος ανέφερε ότι ο Αρχαιολογικός Χώρος της Ελευσίνας είναι ιδανικός για να πειραματιστεί κανείς διερευνώντας τις καλές πρακτικές για την αξιοποίηση των παραστατικών Τεχνών σε αρχαιολογικούς χώρους ως πρότυπο πεδίο συνάντησης Τεχνών και Αρχαιολογίας. Ενώ, υπογράμμισε ότι η σημαντικότητα αυτού του συνεδρίου έγκειται στο να μπορέσει αυτή η μεθοδολογία-πρότυπο να θεμελιωθεί ως παράδειγμα εφαρμοσμένης μεθοδολογίας και σε άλλους χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς, εντός κι εκτός ελληνικών συνόρων.
Το συνέδριο
Η δομή του συνεδρίου αναπτύχθηκε σε πέντε διαφορετικές ενότητες, συσχετισμένες και συμπληρωματικές: Κεντρικές ομιλίες, Συζητήσεις (round tables), Masterclass, Προβολές ταινιών στο πλαίσιο της δράσης Μυστήριο 176 Μέρες Κινηματογράφου στο Σινέ Ελευσίς, και δυο ζωντανές Παρουσιάσεις in situ για το Μυστήριο 20 Performing Arts Initiator – Αφηγηματική Αρχαιολογία.
Στόχος του συνεδρίου ήταν η εκκίνηση ενός διατομεακού και διεπιστημονικού διαλόγου μεταξύ των παραστατικών τεχνών, των αρχαιολογικών χώρων, καθώς και των εν γένει μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς και η ανάδειξη των προκλήσεων αλλά και των οφελών της μεταξύ τους σύζευξης. Οι αλληλοσυμπληρούμενοι άξονες που τέθηκαν στις πέντε “Συν-ομιλίες” περιελάμβαναν “Συνέργειες μεταξύ Αρχαιολογίας και Τεχνών: Νέες Προοπτικές στην προβολή και ανάδειξη μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς”, “Καινοτόμες Προσεγγίσεις στην Αναβίωση Ιστορικών Χώρων μέσω των Παραστατικών Τεχνών”, “Διαλογική, διαδραστική Αρχαιολογία και Κοινωνική Ενσωμάτωση μέσω Τέχνης”, “Ψηφιακές και Παραστατικές Τέχνες στην Πολιτιστική Κληρονομιά”, “Αρχαιολογία – Τέχνη, Βιωσιμότητα και Παρακαταθήκη: μία Συζήτηση για το Μέλλον”, και υποστηρίχθηκαν τόσο από τις τοποθετήσεις των προσκεκλημένων κεντρικών ομιλητών/τριών και συνομιλητών/τριών στα στρογγυλά τραπέζια, – εξειδικευμένων εμπειρογνωμόνων, ακαδημαϊκών και επαγγελματιών των χώρων της αρχαιολογίας, των τεχνών καθώς και των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών, όσο και μέσα από τον διάλογό τους με το κοινό.
Το συνέδριο ολοκληρώθηκε το βράδυ του Σαββάτου σε ιδιαίτερα θερμό κλίμα, με την παρουσίαση στην Αποθήκη 1 του Παλαιού Ελαιουργείου των αποτελεσμάτων του, ενώ είχε προηγηθεί Masterclass από τον Γενικό Καλλιτεχνικό Διευθυντή της 2023 Ελευσίς Μιχαήλ Μαρμαρινό πάνω στη μεθοδολογία της Παρατήρησης και της Αφηγηματικής Αρχαιολογίας.
Το αναλυτικό πρόγραμμα του συνεδρίου εδώ.
Αποτελέσματα
Μέσω των προβληματικών και των προκλήσεων που αναδύθηκαν στο πλαίσιο του συνεδρίου, η 2023 Ελευσίς στοχεύει να συνθέσει μία ολοκληρωμένη έκθεση προς διαμοιρασμό στο ευρύ κοινό αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο φορέα στο άμεσο μέλλον. Ευελπιστεί με αυτόν τον τρόπο να συμβάλει στην Πολιτιστική Ανάπτυξη και Στρατηγική σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο για τη συνάντηση Τεχνών και Αρχαιολογίας και στη θεμελίωση ενός παραδείγματος εφαρμοσμένης μεθοδολογίας για την ανάδειξη και άλλων χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς εντός κι εκτός ελληνικών συνόρων
Τα αναλυτικά αποτελέσματα του συνεδρίου θα δημοσιευθούν σύντομα στην ιστοσελίδα της διοργάνωσης 2023eleusis.eu.
Παρευρισκόμενοι | Συμμετέχοντες
Στο συνέδριο συμμετείχαν οι Ηλέκτρα Αγγελοπούλου, Κλασική Αρχαιολόγος, MA Performance, ερευνήτρια/performer στο Μυστήριο 20, Δημήτρης Αθανασούλης, Δρ.Φ. Αρχαιολόγος, Διευθυντής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, Μαργαρίτα Αλεξομανωλάκη, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Παραστατικών Τεχνών και Κινηματογράφου του Υπουργείου Πολιτισμού, Ευσταθία Ανέστη, Αρχαιολόγος – πολιτιστική διαχειρίστρια, Υπουργείο Πολιτισμού, Αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Μυρτώ Βουνάτσου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια & Διευθύντρια Δημιουργικού World Human Forum, Μαρία Γαϊτανίδη, Σκηνοθέτις (θέατρο & κινηματογράφος), Δρ Θεατρική Πράξη ως Έρευνα (Πανεπιστήμιο του Κεντ), Νένα Γαλανίδου, Καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Αναστασία Γκαδόλου, Γενική Διευθύντρια Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Ιωάννα Δρέττα, Πρόεδρος Marketing Greece, Δηώ Καγγελάρη, Θεατρολόγος, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Θεάτρου, Σχολή Καλών Τεχνών ΑΠΘ, Ιουλία Καούρα, Δρ. Κλασικής Αρχαιολογίας, Δέσποινα Καταπότη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Θεωρίας Πολιτισμού & Ψηφιακού Πολιτισμού, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ηλέκτρα Καρτάνου, Αρχαιολόγος, ηθοποιός, ερευνήτρια/performer στο Μυστήριο 20, Ισαβέλλα Κασιμάτη, ηθοποιός, ερευνήτρια/performer στο Μυστήριο 20, Ερατώ Κουτσουδάκη, αρχιτέκτων μουσειολόγος, Πόπη Μαλαπάνη, Μουσικός – Μέλος Σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ, Βασιλεία Μανιδάκη, Αρχιτέκτων, YΣΜΑ (Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως), Παναγιώτης (Τάκης) Μαστραντώνης, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου, διδάσκων στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Διαχείριση Μνημείων: Αρχαιολογία Πόλη και Αρχιτεκτονική», Χριστίνα Μερκούρη, Αρχαιολόγος, Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Χριστίνα Μητσοπούλου, Μέλος Ε.ΔΙ.Π, Κλασική Αρχαιολογία, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας πανεπιστημίου Θεσσαλίας | Υπεύθυνη ερευνητικού προγράμματος Projet Gilliéron στη Γαλλική Σχολή Αθηνών | Μελετήτρια θεμάτων ελευσινιακής αρχαιολογίας | Διπλωματούχος ξεναγός, Αλεξάνδρα Μπούνια, Καθηγήτρια Μουσειολογίας, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ειρήνη Παπαγεωργίου, Επιμελήτρια Προϊστορικών, Αρχαίων Ελληνικών και Ρωμαϊκών Συλλογών Μουσείου Μπενάκη, Παύλος Παυλίδης, Σκηνοθέτης του Μυστηρίου 140 Τυφλός ξεναγός, Αποστολία Παπαδαμάκη, Σκηνοθέτης, χορογράφος, Θεοδώρα Σκαλή, Ε.ΔΙ.Π. Ψυχολογίας, MSc, PhD, Ψυχοθεραπεύτρια, ECP, GCP, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Α΄ Ψυχιατρική Κλινική-Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Στεριανή Τσιντζιλώνη, (PhD) Επίκουρη Καθηγήτρια (Χορός), Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, ΕΚΠΑ, Δέσποινα Τσιαφάκη, Αρχαιολόγος – Διευθύντρια Ερευνών, Υπεύθυνη Τμήματος Πολιτισμού & Δημιουργικών Βιομηχανιών, Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά, Ευσταθία Χατζή, Υπηρεσία Συντονισμού Έργων, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Ελένη Άννα Χλέπα, Διδάκτωρ αρχιτέκτων – αναστηλωτής, Αναστασία (Νάσια) Χουρμουζιάδη, Αρχιτέκτονας, δρ αρχαιολογίας, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μουσειολογίας, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Νάνσυ (Αθανασία) Ψάλτη, Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Φωκίδος/Δελφών , Υπουργείο Πολιτισμού.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους περισσότεροι από 150 εκπρόσωποι από εθνικούς και διεθνείς δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς και φορείς πολιτισμού, σπουδαστές, ερευνητές και ακαδημαϊκοί στα πεδία της Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Θεάτρου και Πολιτιστικής Διαχείρισης, αρχαιολόγοι, μουσειολόγοι, καλλιτέχνες με ειδικό ενδιαφέρον για την in situ δημιουργία, ξεναγοί, τουριστικοί οδηγοί, ψηφιακοί σχεδιαστές, πολιτιστικοί διαχειριστές, καθώς και από το ευρύ κοινό με ενδιαφέρον για την ιστορία, την αρχαιολογία, την αφηγηματικότητα και το θέατρο.
Παράλληλες δράσεις
Στο πλαίσιο του συνεδρίου, στις 28 & 31 Μαρτίου, πραγματοποιήθηκαν παρουσιάσεις της δράσης Μυστήριο 20 Performing Arts Initiator – Αφηγηματική Αρχαιολογία, στον Αρχαιολογικό χώρο Ελευσίνας. Στις 29 Μαρτίου, παρουσιάστηκε το γλυπτικό έργο του Διονύση Χριστοφιλογιάννη «O Στρατός του Γκούμα» στο πλαίσιο μιας ζωντανής επιτελεστικής δράσης σε συνεργασία με τον Λύσανδρο Σπετσιέρη και τη galleria pemuvia, με 49 κεραμικές κεφαλές από το πήλινο σύμπαν του Χαράλαμπου Γκούμα να ζωντανεύουν στο αμφιθέατρο του Παλαιού Ελαιουργείου Ελευσίνας.
Παράλληλα και σε ανοιχτό διάλογο με τις δράσεις του συνεδρίου, πραγματοποιήθηκε και το Μυστήριο 176 Μέρες Κινηματογράφου, με προβολές ανεξίτηλων στιγμών από την οπτική τεκμηρίωση εμβληματικών δράσεων της 2023 Ελευσίς στον Αρχαιολογικό Χώρο Ελευσίνας (Μυστήριο 11 ΜΑ, Μυστήριο 14 Human Requiem in Eleusis, Μυστήριο 20 Performing Arts Initiator – Αφηγηματική Αρχαιολογία). Επιπλέον, έλαβε χώρα το Μυστήριο 189 Μύθοι και θρύλοι της Ελευσίνας, με τον Αθανάσιο Κατσαρά (amasis painter), να παρουσιάζει μια εν εξελίξει έρευνα για την κατασκευαστική προσέγγιση τριών αμφορέων της Ελευσίνας.
Τέλος, στο φουαγιέ του Σινέ Ελευσίς, εγκαινιάστηκε η έκθεση Μυστήριο 178 Μαζεύοντας λουλούδια με τις φιλενάδες της από την εικαστικό Βιολέτα Διαμαντή-Μελετίου και την εκπαιδευτικό Ειρήνη Γιοβάνου, σπουδάστριες στο Μυστήριο 7 Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Ελευσίνας IN SITU. Μια μελέτη – εικαστική παρουσίαση της χλωρίδας του Αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας, συνοδευόμενη από φωτογραφικό υλικό του Θανάση Μίληση.
