Το Μυστήριο 15 Το Ανοιχτό Μουσείο, η εμβληματική έκθεση της Βάνας Ξένου που ανέδειξε την Ελευσίνα ως ανοιχτό μουσείο και διαχρονικό αστικό ιερό, ολοκλήρωσε με μεγάλη επιτυχία τον κύκλο της. Το έργο παρουσιάστηκε από τον Μάρτιο έως τον Ιούλιο του 2025 στο ΙΡΙΣ και στον αρχαιολογικό χώρο, προσελκύοντας περίπου 1.500 επισκέπτες, τόσο από την Ελευσίνα, όσο και από άλλες πόλεις.
Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν εκπαιδευτικές ξεναγήσεις σε έξι σχολεία της Ελευσίνας, στις οποίες συμμετείχαν 250 μαθητές, αλλά και τρεις ανοιχτές ξεναγήσεις για το κοινό με μεγάλη συμμετοχή. Το πολυεπίπεδο έργο, ήταν αποτέλεσμα σύνθετης μελέτης, αποτελώντας έναν συνδυασμό ερευνητικής μεθοδολογίας και αρχειακής σύνθεσης, εικαστικής πρακτικής και σχεδιαστικών προσεγγίσεων, οδηγώντας τον θεατή να βιώσει τη μετάβαση από τη μελαγχολία στο όραμα, από το ερειπωμένο παρόν σε έναν τόπο πνευματικής αφύπνισης.
Υποβλητικές δημιουργίες, όπως η δεσπόζουσα γλυπτή Περσεφόνη – Κόρη κι ο μεγάλης κλίμακας, ομότιτλος πίνακας, η εγκατάσταση Έλευσις, με 26 ορυχάλκινα γλυπτά, η Αναδυόμενη Γαία, οι 20 Στήλες, η Νύστις, οι 15 Μαρμάρινες Ενεπίγραφες Πλάκες, οι Πρόγονοι – και οι Πρόγονοι στους Βυθούς της Μυθικής Σκέψης– στους δύο αυτούς χώρους, μορφοποίησαν συγγένειες και συνέχειες. Το πραγματικό και το μυθικό, η καταβύθιση και η ανάδυση, ο θάνατος και η μετουσίωση, το ιερό και το μυσταγωγικό οδήγησαν σε μία εμπειρία μύησης.
Η έρευνα επικεντρώθηκε στο μακρύ ταξίδι των Ελευσινίων Μυστηρίων, αναδεικνύοντας τα ιστορικά και μυθικά θραύσματα που συνθέτουν τη φυσική, πολιτισμική και ανθρωπολογική υπόσταση της πόλης. Οι προτεινόμενες χωρικές κατασκευές και τα τοπόσημα συνέδεσαν χρονικούς κόμβους διαφορετικών περιόδων, προσφέροντας στον επισκέπτη – τον σύγχρονο flâneur– μια βιωματική διαδρομή.
Το έργο ολοκληρώθηκε με την υποστήριξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής.
Το Μυστήριο 15 Το Ανοιχτό Μουσείο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Next Generation EU.
