Μυστήριο 77 Πίσω από το θέατρο

Συνεχίζοντας την αξιόλογη παράδοση της Ελευσίνας στην Τέχνη της Εγκατάστασης, όπως αυτή αναπτύχθηκε μέσα από το Φεστιβάλ Αισχύλεια, ο προαύλιος χώρος του Ελαιουργείου ανοίγει και πάλι για να υποδεχθεί τον διεθνώς αναγνωρισμένο γλύπτη Ανδρέα Λόλη, σε μία site specific εικαστική εγκατάσταση με τίτλο «Πίσω από το θέατρο», σε παραγωγή της Ελευσίνα 2023 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και σε συνδιοργάνωση με το Φεστιβάλ Αισχύλεια. Η εγκατάσταση θα εκτίθεται από την Τετάρτη 25 Αυγούστου του 2021 πίσω από το ανοιχτό θέατρο του Παλαιού Ελαιουργείου. Τα επίσημα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 9 Σεπτεμβρίου 2021, στις 20.30.

Η εγκατάσταση «Πίσω από το θέατρο» είναι αποτέλεσμα συνεργασίας ανάμεσα στον γλύπτη Ανδρέα Λόλη, τον αρχιτέκτονα Διονύση Σοτοβίκη και τον επιμελητή Χριστόφορο Μαρίνο, οι οποίοι διαχειρίστηκαν τη συγκεκριμένη in situ εγκατάσταση ως μία ανεπανάληπτη σκηνογραφική εμπειρία. Οι μαρμαρωμένες μορφές του Ανδρέα Λόλη επεμβαίνουν στα υπάρχοντα χαλάσματα και στο φυσικό τοπίο του Παλαιού Ελαιουργείου, δημιουργώντας μία διαδρομή που παίρνει τη μορφή ενός αφηγηματικού παζλ και οδηγεί σε δώδεκα επεισόδια ή «σκηνικά». Καθώς την διασχίζει, ο επισκέπτης καλείται να συμπληρώσει το παζλ σαν ένας θεατής ενός θεατρικού έργου χωρίς ηθοποιούς, που έχει ως βασικό του πρωταγωνιστή το μυστηριακό τοπίο της Ελευσίνας.

Ο επιμελητής της έκθεσης, Χριστόφορος Μαρίνος, αναφέρει στο σημείωμα του:

Πίσω από το ανοιχτό θέατρο του Παλαιού Ελαιουργείου της Ελευσίνας, ο εικαστικός Ανδρέας Λόλης παρουσιάζει μια μεγάλη γλυπτική εγκατάσταση που παραπέμπει σε εν εξελίξει ανασκαφή. Η ανασκαφή που προτείνει ο Λόλης μοιάζει παγωμένη στο χρόνο: δεν γνωρίζουμε πότε ξεκίνησε και πότε θα τελειώσει. Είναι ένας ύμνος στην υλικότητα, όπου το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον ενός τόπου γίνονται ένα. «Πίσω από το θέατρο» οι χρονικότητες εναλλάσσονται ακατάπαυστα, με αποτέλεσμα να χάνει κανείς την αίσθηση του χρόνου.

Λειτουργώντας σαν ανιχνευτής κατωφλιών, ο Λόλης επεμβαίνει διακριτικά στα υπάρχοντα χαλάσματα και στο φυσικό τοπίο. Δημιουργεί ένα γλυπτικό περιβάλλον που τονίζει την ανεπιτήδευτη, θεατρική πλευρά της καθημερινότητας και αναδεικνύει τις σωματικές αισθήσεις. Οι σιωπηλές επεμβάσεις του, αλληλεπιδρούν με τη μυρωδιά της θάλασσας και των φυτών, τους ήχους των πουλιών, των διερχόμενων αυτοκινήτων και του γειτονικού εργοστασίου παραγωγής τσιμέντου.

Ο επισκέπτης ακολουθεί μια σύντομη αλλά προσεκτικά σχεδιασμένη διαδρομή που οδηγεί σε δώδεκα επεισόδια ή «σκηνικά», το βασικό γνώρισμα των οποίων είναι η ανθρώπινη απουσία. Βρίσκεται μπροστά σε υλικά κατάλοιπα, σε μαρμαρωμένες μορφές, σε ένα αφηγηματικό παζλ που καλείται να συμπληρώσει.

Η «ανασκαφή» του Λόλη στηρίζεται σε μακροχρόνια, ενδελεχή έρευνα πάνω στη συμπεριφορά και στις δυνατότητες του μαρμάρου. Στην Ελευσίνα, ο καλλιτέχνης προτείνει μια πολυαισθητηριακή βίωση του τόπου, του ερειπίου και του τοπίου. Τα έργα του αναφέρονται στην αρχαιολογία των αισθήσεων και στην εμπειρία των συνόρων. Εξυψώνουν το ασήμαντο της καθημερινότητας. Καθιστούν ορατό ό,τι περνά απαρατήρητο. Είναι έργα που αποδεικνύουν τη χρησιμότητα του άχρηστου.

Θαυμάζοντας τη γλυπτική ανασκαφή του Λόλη από ψηλά, από το τελευταίο διάζωμα του θεάτρου, η θέα που ανοίγεται μπροστά σου είναι αποκαλυπτική: φανερώνει ένα δεύτερο θέατρο, όπου παίζεται ένα έργο χωρίς ηθοποιούς, με βασικό πρωταγωνιστή το μυστηριακό τοπίο της Ελευσίνας.

Ξεπερνώντας τα όρια του καθαρά παραστατικού χαρακτήρα τον οποίο είχε αρχικά, το Φεστιβάλ Αισχύλεια, από το 2004 συμπεριέλαβε ως δομικό στοιχείο του ετήσιου καλλιτεχνικού του προγράμματος την Τέχνη της Εγκατάστασης, γεγονός που αγκαλιάστηκε από την πόλη και τους κατοίκους της. Η πρώτη εικαστική εγκατάσταση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ ήταν το έργο της γλύπτριας Βάνας Ξένου, με τίτλο «Έλευσις – Πέρασμα», το οποίο παρουσιάστηκε στο βιομηχανικό συγκρότημα «Κρόνος». Έκτοτε, διεθνώς διακεκριμένοι εικαστικοί φιλοξενήθηκαν στην πόλη της Ελευσίνας, όπως η Καλλιόπη Λεμού, ο Μάριος Σπηλιόπουλος, η Λήδα Παπακωνσταντίνου, η Διοχάντη, ο Stephen Antonakos, ο Στέφανος Τσιβόπουλος, ο Νίκος Ναυρίδης, ο Michelangelo Pistoletto, o Tarek Atoui, η Αιμιλία Μπουρίτη, η Ελένη Πανουκλιά, η Δανάη Στράτου και η Ασπασία Σταυροπούλου. Οικοδομώντας σε αυτή την παράδοση και αναδεικνύοντας την Ελευσίνα ως ένα διεθνές σημείο συνάντησης για τη site specific και site sensitive καλλιτεχνική δημιουργία, στόχος της Ελευσίνα 2023 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης είναι να επιμελείται κάθε χρόνο την εικαστική εγκατάσταση του Φεστιβάλ Αισχύλεια. Φέτος έχει την τιμή να συνεργαστεί με τον διακεκριμένο γλύπτη Ανδρέα Λόλη.