Με μεγάλη επιτυχία και με την παρουσία πλήθους κόσμου πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 30 Μαρτίου το άνοιγμα της έκθεσης Μυστήριο 15 Το Ανοιχτό Μουσείο στο πρώην εργοστάσιο ΙΡΙΣ και στον Αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας. Το πολυεπίπεδο εκθεσιακό έργο της διεθνώς αναγνωρισμένης εικαστικού και ομότιμης καθηγήτριας της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ Βάνας Ξένου, εξερευνά την ιστορική και σύγχρονη ταυτότητα της Ελευσίνας και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα έργα του καλλιτεχνικού προγράμματος της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Μέσα από τη μεγάλη αναδρομική έκθεση η πόλη αποκαλύπτεται ως ένα ανοιχτό μουσείο, ως ένας τόπος διαρκούς μύησης, όπου το παρελθόν δεν αποτελεί στατική αφήγηση, αλλά ενεργή διαδικασία μετασχηματισμού.
Στην εκδήλωση έδωσαν το παρών ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η σύζυγός του, Μαρέβα Γκραμπόφσκι – Μητσοτάκη, ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Νικήτας Κακλαμάνης, ο Υφυπουργός Πολιτισμού Ιάσων Φωτήλας, ο Αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Αττικής Κλεάνθης Βαρελάς, ο Δήμαρχος Ελευσίνας Γιώργος Γεωργόπουλος, η Γενική Γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού Ελένη Δουνδουλάκη, η Πρέσβης της Γαλλίας Laurence Auer, ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης Νικόλαος Σταμπολίδης, ο Ομότιμος καθηγητής του Ε.Μ.Π. Παναγιώτης Τουρνικιώτης, καθώς και πολλοί ακόμα πολιτικοί και πολιτειακοί παράγοντες, πανεπιστημιακοί, καλλιτέχνες αλλά και φιλότεχνοι.
Στο ανακαινισμένο εργοστάσιο ΙΡΙΣ, αλλά και στον Αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, ένας πολύ σημαντικός αριθμός έργων της Βάνας Ξένου, καταθέτουν το καταιγιστικό απόσταγμα έρευνας, μελέτης και δημιουργίας τριών δεκαετιών —με επίκεντρο την Ελευσίνα, που υπήρξε το μεγαλύτερο ιερό του αρχαίου κόσμου· την πόλη όπου, στη σύγχρονη εποχή, εγκαταστάθηκε ο βιομηχανικός πυρήνας της χώρας.
Υποβλητικές δημιουργίες, όπως η δεσπόζουσα γλυπτή Περσεφόνη – Κόρη κι ο μεγάλης κλίμακας, ομότιτλος πίνακας, η εγκατάσταση Έλευσις, με 26 ορυχάλκινα γλυπτά, η Αναδυόμενη Γαία, οι 20 Στήλες, η Νύστις, οι 15 Μαρμάρινες Ενεπίγραφες Πλάκες, οι Πρόγονοι – και οι Πρόγονοι στους Βυθούς της Μυθικής Σκέψης – στους δύο αυτούς χώρους, μορφοποιούν συγγένειες και συνέχειες. Το πραγματικό και το μυθικό, η καταβύθιση και η ανάδυση, ο θάνατος και η μετουσίωση, το ιερό και το μυσταγωγικό οδηγούν σε μία εμπειρία μύησης.
Η Ελευσίνα και το έργο της Βάνας Ξένου – Ομιλίες και χαιρετισμοί
Την εκδήλωση άνοιξε με έναν σύντομο χαιρετισμό η υπεύθυνη του καλλιτεχνικού έργου από την πλευρά της 2023 Ελευσίς, Γωγώ Βουδούρη και ακολούθησαν ομιλίες από τους εκπροσώπους της πολιτείας και τον επιμελητή της έκθεσης Τάκη Μαυρωτά οι οποίες επικεντρώθηκαν στο πολύπλευρο εικαστικό και ερευνητικό έργο της Βάνας Ξένου.
Στην ομιλία του, ο Υφυπουργός Πολιτισμού, Ιάσων Φωτήλας τόνισε την εμπειρία-ευκαιρία μεταμόρφωσης που αποτελεί η επίσκεψη στην έκθεση: «Η έκθεση αυτή αποτελεί ένα γεγονός εξαιρετικής σημασίας, όχι μόνο για το έργο της Βάνας Ξένου, αλλά γιατί εγκαθιστά μια νέα σχέση μεταξύ τόπου, ιστορίας και τέχνης. Με επίκεντρο την Ελευσίνα, έναν χώρο που φέρει τις διαστρωματώσεις αιώνων, το έργο της αποκαλύπτει τη βαθιά σύνδεση του μύθου με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Εδώ, η μνήμη δεν είναι μια στατική αφήγηση, αλλά ένας ζωντανός μηχανισμός μετασχηματισμού».
Ο Αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Αττικής, Κλεάνθης Βαρελάς, στον χαιρετισμό που απηύθυνε ανέδειξε την απτή θετική αποτίμηση για την πόλη: «Με την επίσκεψη που κάναμε πριν δύο εβδομάδες με τον Περιφερειάρχη και με τον Δήμαρχο Ελευσίνας – κ. Χαρδαλιά και κ. Γεωργόπουλο – σε όλους τους χώρους πολιτισμού της Ελευσίνας είδαμε τι έχει αποκτηθεί στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης και είμαστε εδώ να στηρίξουμε τη συνέχειά της».
Ο Δήμαρχος Ελευσίνας Γεώργιος Γεωργόπουλος τόνισε μεταξύ άλλων: «Μέσα από αυτή την έκθεση, η Ελευσίνα αποκαλύπτεται ως ένα ανοιχτό μουσείο, όπου το παρελθόν συνδέεται με το παρόν, λειτουργώντας σαν ζωντανή γέφυρα ανάμεσα στην πόλη των Μυστηρίων και στη σύγχρονη ζωή. Το έργο της κ. Ξένου μας καλεί να αναγνωρίσουμε για μία ακόμη φορά την πόλη μας όχι μόνο ως έναν τόπο μνήμης αλλά και ως ένα ζωντανό πεδίο πολιτιστικής δημιουργίας, που συνεχώς μεταμορφώνεται και ανανεώνεται».
Η Διευθύνουσα Σύμβουλος της 2023 Ελευσίς, Νανά Σπυροπούλου, ανέφερε: «Το Μυστήριο 15 Το Ανοιχτό Μουσείο αποτελεί μία από τις τελευταίες μεγάλες δράσεις του επίσημου καλλιτεχνικού προγράμματος της 2023 Ελευσίς Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, όπως είχε διαμορφωθεί για τη χρονιά του τίτλου, το οποίο υλοποιήθηκε με την καθοριστική συμβολή του Ταμείου Ανάκαμψης. Συμβολίζει, όμως, και κάτι ακόμη: τη δέσμευσή μας σε ένα βαθύ και μακροπρόθεσμο όραμα για την πόλη της Ελευσίνας».
Ο επιμελητής της έκθεσης Τάκης Μαυρωτάς περιέγραψε τον πλούτο και την πολυμορφία του καλλιτεχνικού και ερευνητικού έργου της Βάνας Ξένου: «Εδώ στην Ελευσίνα, με την πανάρχαια ιστορία και τα Μυστήρια, η οποία για δυο χιλιάδες χρόνια υπήρξε μια από τις πέντε ιερές πόλεις, η κοσμογονική σκέψη της γλύπτριας αναγεννάται βασιζόμενη στην αναζήτηση του κάλους και του μύθου. Εργα ζωγραφικής, μικρών και μεγάλων διαστάσεων, μαζί με γλυπτά, των τελευταίων τριάντα χρόνων σκληρής της δουλειάς, αποκαλύπτουν τον οραματικό της κόσμo. Στη συνέχεια, πρόσθεσε: «Το έργο της επιδρά στην ανθρώπινη συνείδηση, αφού είναι κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας, και το πώς οικειοποιείται τους δημόσιους χώρους, όπου εντάσσει την γλυπτική της σε ένα οριοθετημένο περιβάλλον, διευρύνει τη συλλογική εμπειρία και μνήμη. Πρόκειται για μια ανθρωποκεντρική δουλειά ενισχυμένη με την έννοια του μυστηρίου».
Τελευταία μεταξύ των ομιλητών, η Βάνα Ξένου είπε ότι «πρόκειται για ένα απαιτητικό και πολυεπίπεδο εκθεσιακό́ εγχείρημα, για τα πολλά πρόσωπα, τα πολλαπλά́ αφηγήματα της Ελευσίνας, που αναγνωρίζει τη διπλή/διττή ταυτότητα της πόλης η οποία υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα ιερά του αρχαίου κόσμου όπου -συγχρόνως- το νέο ελληνικό κράτος εγκαθιστά τον βιομηχανικό πυρήνα της χώρας». Στο δοκίμιο της «Γιατί η Ελευσίνα σήμερα; Από τη Μελαγχολία στο όραμα» άλλωστε, καλεί στους Βυθούς της μυθικής σκέψης όπου το παρελθόν αποτελεί ευκαιρία να στραφούμε εντός μας: «Το δικό μου ταξίδι στην αρχαιοελληνική εμπειρία δεν είναι επιστροφή προς τα πίσω, αλλά επιστροφή προς τα μέσα. Το ερώτημα Γιατί η Ελευσίνα σήμερα; φαίνεται να στηρίζεται στην αναζήτηση της δημιουργικότητας στις πηγές – ή καλύτερα, στις αιώνια ενεργείς δυνάμεις των πρωταρχικών όντων που προσέφεραν με τις τελετουργίες οι μύστες σαν μια αχτίδα φωτός».
Πληροφορίες
Τοποθεσία: ΙΡΙΣ και Αρχαιολογικός Χώρος Ελευσίνας
Διάρκεια Έκθεσης: 30 Μαρτίου – 31 Μαΐου 2025
Ωράριο Λειτουργίας – ΙΡΙΣ: Τετ. – Παρ. 18:00 -21:00, Σαββατο και Κυριακή: 13:00 – 21:00
Είσοδος ελεύθερη
Τα εκθέματα στον Αρχαιολογικό χώρο θα είναι προσβάσιμα μόνο τις ώρες λειτουργίας του.
Με την υποστήριξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής
Το Μυστήριο 15 Το Ανοιχτό Μουσείο υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Next Generation EU.
