Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων που έκρινε όλες τις υποψήφιες ελληνικές πόλεις για τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2021 δημοσίευσε την έκθεση αξιολόγησης.
Οι Εμπειρογνώμονες αναλύουν τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες κάθε υποψηφιότητας και κάνουν συγκεκριμένες υποδείξεις για τους τομείς που κάθε υποψήφια πόλη πρέπει να αναπτύξει μέχρι την τελική επιλογή. Μεταφράσαμε στα ελληνικά το τμήμα της έκθεσης που αφορά αποκλειστικά στην υποψηφιότητα της Ελευσίνας και το παραθέτουμε παρακάτω:
Ο φάκελος της Ελευσίνας εστιάζει στο δίπτυχο «Ελευσίνα -EUphoria». Οι κύριοι στόχοι είναι να έχει καταλυτική επίδραση στη σταθερή προσπάθεια της πόλης να γίνει ένα δυναμικό πολιτιστικό κέντρο στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Αττικής που οδηγεί σε ένα θετικό αντίκτυπο στη ζωή των πολιτών. To προτεινόμενο πρόγραμμα της έχει τρία κύρια θέματα (κάθε ένα χωρίζεται σε τέσσερις υποκατηγορίες) «EUnvironment», «EUrbanisation» and «The EU Working Classes».
Ο φάκελος καλύπτει το Δήμο της Ελευσίνας και την περιοχή της Δυτικής Αττικής. Η πρόβλεψη για τον λειτουργικό προϋπολογισμό ανέρχεται στα €22εκ. εκ των οποίων €15,4εκ διατίθενται για το πρόγραμμα των εκδηλώσεων.
Η παρουσίαση ορίζει με σαφήνεια τη στρατηγική ανάλυση της Ελευσίνας ως μιας μεταβιομηχανικής πόλης που αναζητά μια νέα μακροπρόθεσμη κατεύθυνση. Ο πολιτισμός έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο νέο περιβάλλον της πόλης. Η ομάδα του φακέλου είχε εξετάσει την περίπτωση πόλεων όπως η Γλασκώβη και το Μπιλμπάο. Η επιτροπή προτείνει να ερευνηθούν περισσότερες παρόμοιες πόλεις για να δουν πως ο πολιτισμός έχει αναπτυχθεί παράλληλα με τον οικονομικό μετασχηματισμό της πόλης από βιομηχανική σε πόλη με έμφαση στον τομέα των υπηρεσιών. Η πολιτιστική στρατηγική της πόλης εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 2016, με ιδιαίτερη έμφαση στην κοινωνική ανάπτυξη και στην ανάπτυξη πολιτιστικών δικαιωμάτων για όλους. Η επιτροπή έμαθε ότι η πόλη σκοπεύει να προχωρήσει ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του διαγωνισμού. Η επιτροπή είδε τεκμήρια ότι ο πολιτιστικός μετασχηματισμός της πόλης είναι ήδη σε εξέλιξη με έμφαση στην σύγχρονη τέχνη και στους σύγχρονους καλλιτέχνες.
Ο φάκελος προσδιορίζει θέματα και έννοιες κρίσιμης σημασίας για τις σύγχρονες κοινωνίες και για το Ευρωπαϊκό σχέδιο. Αυτά περιλαμβάνουν την πρόκληση της μετάβασης, την ανάγκη να επαναπροσδιορίσει το περιβάλλον, την αστικοποίηση και την σχέση με την εργασία. Αυτά τα θέματα έχουν μεταφραστεί σε 12 καλλιτεχνικά και πολιτιστικά προγράμματα. Προβλέπει συνεργασία με Ευρωπαίους καλλιτέχνες και δίκτυα, καθώς και με άλλες ΠΠΕ. Νέες και υπάρχουσες πολιτιστικές και δημιουργικές θερμοκοιτίδες, όπως το Ελαιουργείο, ο σιδηροδρομικός σταθμός και ο Κρόνος θα γίνουν πολιτιστικοί χώροι και εγκαταστάσεις για να υποστηρίξουν την ανάπτυξη ικανοτήτων των επαγγελματιών και των οργανισμών του κλάδου. Θα προωθήσουν τη δημιουργία νέων δημιουργικών επιχειρήσεων και θα μοχλεύσει συνεργασίες. Η επιτροπή θα περίμενε μια σαφέστερη, πιο λεπτομερή και πιο επεξεργασμένη διάγνωση σχετικά με τις τομεακές ανάγκες με μια βαθύτερη μελέτη της σκοπιμότητας, της διαχείρισης και της βιωσιμότητας αυτών των έργων.
Ο φάκελος προτείνει ένα ενδιαφέρον όραμα αναφορικά με τη λειτουργία του καλλιτεχνικού διευθυντή ως networker. Αυτή είναι μια καινοτόμος προσέγγιση.
Ο φάκελος παρουσιάζει μια ζωντανή καλλιτεχνική και πολιτιστική σκηνή, ενεργές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών εθνικοτοπικών συλλόγων. Προτείνονται πολιτιστικά συμβούλια γειτονιάς. Υπάρχει ακόμη η ανάγκη της δημιουργίας ενός πιο ξεκάθαρου προφίλ των διαφορετικών κοινοτήτων και της στοχοποίησης του κοινού της πόλης, των προκλήσεων τους και του τρόπου με τον οποίο το πρόγραμμα της ΠΠΕ μπορεί να τους συμπεριλάβει και να συμβάλει στις προσδοκίες τους. Ο φάκελος ενημέρωσε την δεκαμελή επιτροπή ότι το 80% της τρέχουσας πολιτιστικής παραγωγής της πόλης ήταν από τον ανεξάρτητο χώρο· η επιτροπή θα ήθελε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον χώρο αυτό και ρόλο που προβλέπεται να έχουν στην ΠΠΕ.
Η επιτροπή εκτίμησε την εστίαση σε residencies, ιδίως εκείνων που στοχεύουν σε καλλιτέχνες που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο της καριέρα τους. Η επιτροπή επεσήμανε την έμφαση που δόθηκε στο «Κέντρο Καινοτομίας και Ανάπτυξης Ικανοτήτων» ως έναν τρόπο για την αντιμετώπιση της αναγνωρισμένης έλλειψης τεχνογνωσίας στην πολιτιστική διαχείριση στην πόλη. Η επιτροπή αναμένει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα, τη στελέχωση και τη βιωσιμότητά του. Στα ενδεικτικά προγράμματα του φακέλου περιλαμβάνονται πολλά που έλαβαν χώρα το 2015 ή που έχουν προγραμματιστεί για το 2016. Έδειξαν το είδος των προγραμμάτων που έχουν προγραμματιστεί για το 2021 και λειτουργούν ως προετοιμασία για το έτος του τίτλου. Στον τελικό φάκελο η έμφαση πρέπει να δοθεί στα έργα που προγραμματίζονται για το 2021 (και εκείνα τα οποία είναι πολυετή προγράμματα που θα κορυφώνονται το 2021). Η επιτροπή σημείωσε τη φιλοδοξία να κατευθύνει ένα μεγάλο μέρος του προγράμματος στις γειτονιές της πόλης, ιδίως η «Προσφυγική» γειτονιά που κυριαρχείται από τα κτίρια των προσφύγων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονται από τη Μικρά Ασία το 1924. Η επιτροπή ελπίζει σε προγράμματα που θα μπορούσαν να εμπλέξουν καλλιτέχνες από τη Σμύρνη. Οι ΠΠΕ που βρίσκονται στα σύνορα της ΕΕ συνήθως δίνουν έμφαση στη συνεργασία με καλλιτέχνες και επαγγελματίες του πολιτιστικού τομέα από γειτονικές χώρες εκτός ΕΕ.
Ο φάκελος αντιμετωπίζει την Ευρωπαϊκή Διάσταση εστιάζοντας σε σύγχρονα ζητήματα. Υπάρχει μια ισχυρή πρόθεση για συνεργασία με τα μεγάλα Ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά δίκτυα (π.χ. IETM, On The Move, Soul for Europe και Culture Action Europe). Η επιτροπή ελπίζει ότι οι καλλιτέχνες και οι επαγγελματίες του πολιτιστικού χώρου από την Ελευσίνα θα γίνουν ενεργά μέλη αυτών των δικτύων, καθώς και θα στηριχθούν σε αυτά για επαφές. Η επιτροπή θα περίμενε μια πολύ πιο λεπτομερή εμπλοκή με τους διεθνείς εταίρους στο δεύτερο φάκελο, με στόχο να καλυφθούν και τα τέσσερα στοιχεία του συγκεκριμένου κριτηρίου.
Ο φάκελος περιέγραψε τη δύναμη της συμμετοχής των πολιτών στη δημόσια ζωή της πόλης. Ήταν λιγότερο αναλυτικός αναφορικά με τους τρόπους που οι πολίτες συνέβαλαν στο σχεδιασμό του προγράμματος για την ΠΠΕ. Τα σχέδια για την ανάπτυξη κοινού είναι λιγότερο ανεπτυγμένα σε αυτό το στάδιο. Περισσότερη λεπτομέρεια χρειάζεται σχετικά με συγκεκριμένες πρακτικές που θα εφαρμόσει ο πολιτιστικός τομέας για να προσεγγίσει νέα ακροατήρια, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν συμμετέχουν επί του παρόντος.
Ο προβλεπόμενος προϋπολογισμός είναι επαρκής σε αυτό το στάδιο. Είναι σε ένα χαμηλό επίπεδο για μια εκδήλωση που χρειάζεται να έχει έναν αντίκτυπο σε ευρωπαϊκό και όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο. Η επιτροπή σημείωσε την επίσημη δήλωση από τις τοπικές επιχειρήσεις για τη στήριξη της ΠΠΕ.
Συνολικά, η επιτροπή εκτίμησε το δυναμισμό στην παρουσίαση και τη σαφή δέσμευση για την αντιμετώπιση των σύγχρονων ζητημάτων που αντιμετωπίζει η πόλη. Υπήρξε μια ισχυρή σύνδεση με την εγκεκριμένη πολιτιστική στρατηγική και την ΠΠΕ. Η σχετικά απλή δομή του προγράμματος καθιστά εύκολη την κατανόηση του. Για να ενισχυθεί ο φάκελος η ομάδα πρέπει να βελτιώσει σημαντικά την Ευρωπαϊκή Διάσταση και να εστιάσει το πρόγραμμα στο 2021. Τομείς οι οποίοι παρουσιάστηκαν μόνο εν συντομία (δημιουργικές βιομηχανίες, κοινωνική ανάπτυξη) θα χρειαστούν περαιτέρω ανάπτυξη.
Το πλήρες κείμενο της έκθεσης των εμπειρογνωμόνων για τις υποψήφιες πόλεις από την Ελλάδα καθώς και τις γενικότερες υποδείξεις τους για τις προκριθείσες πόλεις, μπορείτε να το βρείτε στα αγγλικά εδώ.
