Η 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης σε συνεργασία με την ΑΜΚΕ «ΕΛΕΥΣΙΝΑ – ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» παρουσιάζουν από τις 7 Οκτωβρίου έως τις 16 Δεκεμβρίου στο Σινέ Ελευσίς τα Αποτυπώματα Ανθρώπων, μία σειρά προβολών ντοκιμαντέρ Ελλήνων δημιουργών με αναφορές στους άξονες της οικολογίας, της αρχαιολογίας και της ανθρωπογεωγραφίας. Ένα μοναδικό αφιέρωμα σε ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους που έχουν αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα τους στην ελληνική παραγωγή ντοκιμαντέρ τα τελευταία 50 χρόνια και προβάλλονται, σχεδόν όλες, για πρώτη φορά στην Ελευσίνα.
Μετά τις προβολές θα ακολουθήσει συζήτηση με τους σκηνοθέτες. Παράλληλα, τις ημέρες των προβολών θα λάβει χώρα στο φουαγιέ του Σινέ Ελευσίς μία έκθεση ειδικά αφιερωμένη στους παλιούς κινηματογράφους της Ελευσίνας.
Πρόγραμμα
7 Οκτωβρίου
ΜΕΓΑΡΑ των Σάκη Μανιάτη, Γιώργου Τσεμπερόπουλου (70΄)
Σε εποχές που η «οικολογία» και το «περιβάλλον» ήταν όροι άγνωστοι στην Ελλάδα, -η καταστροφή του αρχαιότερου ελαιώνα των Μεγάρων είναι μια από τις σοβαρότερες οικολογικές καταστροφές στη χώρα- οι δύο σκηνοθέτες χρησιμοποίησαν δυναμική κινηματογραφική γλώσσα. Η ταινία «Μέγαρα», γυρίστηκε το 1973 και σκοπό είχε να καταγράψει τον ξεσηκωμό των κατοίκων της περιοχής των Μεγάρων ενάντια στην απόφαση της Χούντας να απαλλοτριώσει μια μεγάλη αγροτική περιοχή για την εγκατάσταση διυλιστηρίου πετρελαίου.
ΕΛΕΥΣΙΣ του Τάκη Μπαρδάκου (16΄)
Μια συλλογή από στατικά πλάνα των θαμώνων του λιμανιού της Ελευσίνας. Οι άνθρωποι που έχουν φτάσει στον προορισμό τους μπροστά στον υγρό τόπο της Ελευσίνας, απέναντι απ’ τις γραμμές του ορίζοντα, εν είδει καθαρτήριας τελετής. Ο χρόνος εδώ σταματά, μετατρέπεται σε μια αφηρημένη έννοια. Δεν υπάρχει ούτε παρελθόν ούτε μέλλον: μόνο το «αιώνιο παρόν».
14 Οκτωβρίου
ΜΙΑ ΑΝΑΠΝΟΗ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ του Αποστόλη Ασημακόπουλου (65΄)
Στο μικρό Κυκλαδονήσι της Ανάφης ο τσαμπουνιέρης Μανώλης Πελέκης, 77 χρονών, γεωργός, μελισσοκόμος, χτίστης, πετράς, με τον γιο του Γιάννη είναι οι τελευταίοι μαστόροι της πέτρας, μιας μεγάλης γενιάς Αναφιωτών χτιστάδων. Δάσκαλος για το μικρό του εγγονό, τον εννιάχρονο Μανώλη, που, ακολουθώντας τα χνάρια του, μαθαίνει από τον παππού και παίζει μαζί του τσαμπούνα. Η δασκάλα του δημοτικού σχολείου της Καισαριανής, Νότα Κραουνάκη, ζήτησε και πήγε για ένα χρόνο στο δημοτικό σχολείο Ανάφης και είχε μαθητή τον μικρό Μανώλη. Στην ταινία καταγράφεται η ζωή δύο δασκάλων και του μαθητή τους στο νησί όπου τα φυτά φυτρώνουν στην άσφαλτο.
21 Οκτωβρίου
ΑΛΦΕΙΟΣ του Μενέλαου Καραμαγγιώλη (28΄)
Σύμφωνα με την παράδοση, η νύμφη Αρέθουσα για να αποφύγει τον έρωτα του κυνηγού Αλφειού ζήτησε από τους θεούς να την κάνουν πηγή στο λιμάνι των Συρακουσών. Ο Αλφειός για να σμίξει μαζί της ζήτησε να γίνει ποτάμι, που διασχίζοντας το Ιόνιο με υπόγεια ρεύματα φτάνει στη Σικελία. Από τότε οι κάτοικοι της αρχαίας Ολυμπίας έριχναν αντικείμενα στο ποτάμι γιατί ισχυρίζονταν πως τα ξανάβρισκαν στις Συρακούσες.
Ο ΚΟΛΟΣΣΟΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ του Μενέλαου Καραμαγγιώλη (28΄)
Αναζητώντας τη θέση ενός μυθικού μνημείου, οι θρύλοι και η ιστορία μπερδεύονται με την επινοητική φαντασία των σημερινών Ροδίων που εκμεταλλεύονται εμπορικά με κάθε τρόπο τον Κολοσσό. Η ταινία, προφητικά -ένα χρόνο πριν την επεισοδιακή αναγγελία της ανεύρεσης του Κολοσσού (που αποδείχτηκε φιάσκο)- “ανακαλύπτει” τις διαφορετικές θέσεις και εκδοχές του μνημείου όπως είναι παγιωμένες στις συνειδήσεις των κατοίκων αλλά και στο πολύχρωμο αμάλγαμα που είναι η Ρόδος στα τέλη του 20ου αιώνα.
2 Νοεμβρίου
ΤΟΥΣ ΑΓΚΑΛΙΑΣΑΝ ΤΑ ΒΟΥΝΑ του Αποστόλη Ασημακόπουλου (69΄)
Ο καπετάν Νικηφόρος μπήκε ελευθερωτής στην Ελευσίνα με αντάρτες Ελευσίνιους και άλλους της περιοχής. Ένα ντοκιμαντέρ για τον «Νικηφόρο», Δημήτρη Δημητρίου, καπετάνιο του 2ου συντάγματος του Ε.Λ.Α.Σ. με επιχειρησιακό χώρο την Αττικοβοιωτία.
Μετά αφορμή τη θεματική της ταινίας θα πραγματοποιηθεί ομιλία με θέμα την Κατοχή, την Εθνική Αντίσταση και την Απελευθέρωση.
4 Νοεμβρίου
ΑΡΚΑΔΙΑ ΧΑΙΡΕ του Φίλιππου Κουτσαφτή (89΄)
Το ντοκιμαντέρ αυτό είναι μια περιπλάνηση στο χθες και το σήμερα της Αρκαδίας, ενός τόπου τόσο φορτισμένου με μύθους και αναφορές που μοιάζει να κατοικεί σ’ ένα πεδίο που δεν ανήκει αποκλειστικά στη σύγχρονη πραγματικότητα. Ενός τόπου που έχει τη δική του ξεχωριστή θέση στο χρόνο και το χώρο, αλλά και στη συνείδηση αμέτρητων ανθρώπων ανά τους αιώνες, που ονειρεύτηκαν το ιδανικό της, ή τα όσα η Αρκαδία συμβολίζει.
11 Νοεμβρίου
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΝΟΧΛΗΣΕ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ – Ψυχιατρείο Χανίων του Σταύρου Ψυλλάκη (52΄)
Η ταινία, μέσα από τον παράλληλο λόγο δύο ομάδων, προσπαθεί ν΄ ακούσει το λόγο της τρέλας, κάτω από το χαώδες παραλήρημά της, κρούστα μιας βαθιάς θάλασσας. Προσπαθεί να δει τη δραματική σύγκρουση του ανθρώπου με την τρέλα, στη βαθύτατη απόγνωση και απόλυτη αμφιβολία για κάθε όψη του «είναι» που εμπεριέχει.
25 Νοεμβρίου
ΤΟ ΙΧΝΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ της Διονυσίας Κοπανά (97΄)
Ένα ντοκιμαντέρ εμπνευσμένο από το έργο και τη σκέψη του μεγάλου αρχαιολόγου Γιάννη Σακελλαράκη. Μια ταινία για τον χρόνο, τη μνήμη, τη νοσταλγία. Μια ταινία για τη γοητεία της αρχαιολογίας και της ανασκαφής, μέσα από το post mortem πορτρέτο του αρχαιολόγου Γιάννη Σακελλαράκη. Ένα ταξίδι που αναζητά τον άνθρωπο που δεν είναι πια παρών, μέσα από το ίχνος που άφησε στους τόπους όπου βρέθηκε και στους ανθρώπους που γνώρισε. Μια κινηματογραφική ανασκαφή που φέρνει στο φως μια εικόνα μέσα από θραύσματα και ίχνη, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην πρακτική της αρχαιολογίας.
2 Δεκεμβρίου
IXNEYTAI των Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη, Μιχαήλ Μαρμαρινού
Η κινηματογράφηση της παράστασης «ΙΧΝΕΥΤΑΙ» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού στο όρος Ζήρεια.
Κατά μια δαιμονική συγκυρία Ελλήνων μικροθεών της ελληνικής Φύσης και ζωής, λίγο πιο πέρα από αυτή τη συγκεκριμένη πλαγιά, βρίσκεται το σπήλαιο όπου μυθολογία, ιστορία και αρχαιολογία δείχνει να συμφωνούν για τον τόπο γέννησης ενός μυθικού θεού: του Ερμή.
Εκεί, που οι σάτυροι Ιχνευτές, καταγεγραμμένοι εξαίσια από τον Σοφοκλή, ακολουθούσαν τα ίχνη των βοδιών που το θείο μωρό έκλεψε τεχνηέντως από τον Απόλλωνα αδελφό του, εκεί που το μόνο πράγμα που κινείται είναι η Μουσική και το Τοπίο ακίνητο, εκεί που απ’ την πλαγιά κατεβαίνει ο ίδιος ο θεός με τη λύρα, δηλαδή η ίδια η Μουσική μπροστά στα μάτια μας.
16 Δεκεμβρίου
ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΤΟΠΟΙ: ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ του Γιάννη Σκοπετέα (55΄)
Το ντοκιμαντέρ, σε παραγωγή της Eφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, παρουσιάζει μια εξαιρετική συνεργασία ανάμεσα στις νήσους Σίφνο, Σέριφο, Κύθνο και την κοινότητα της Ασγάτας στην Κύπρο. Αυτές οι περιοχές, που φέρουν μια πλούσια αλλά ελάχιστα γνωστή τεχνολογική κληρονομιά, φιλοξενούν μεταλλευτικά και μεταλλουργικά κατάλοιπα ηλικίας άνω των 3.500 ετών. Το πρόγραμμα, που ολοκληρώθηκε πριν από τρία χρόνια, είχε ως βασικό στόχο την ανάδειξη αυτής της πανευρωπαϊκής σημασίας κληρονομιάς, ενώ ταυτόχρονα προωθεί νέες θεματικές μορφές τουρισμού με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αειφορία. Από το πρόγραμμα αυτό προέκυψε ένα εντυπωσιακό βίντεο-οδοιπορικό, το οποίο μας ταξιδεύει από την Ασγάτα της Κύπρου μέχρι τις Κυκλάδες. Το βίντεο προσφέρει μια πολιτιστική διαδρομή γεμάτη μοναδικά στοιχεία, προσφέροντας στους επισκέπτες μια διαφορετική οπτική γωνία αυτών των περιοχών, από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Αυτή η διαδρομή, πέρα από την ιστορική της αξία, επικεντρώνεται στον βιώσιμο τουρισμό, αναδεικνύοντας και ενισχύοντας την πολιτιστική κληρονομιά, υπερβαίνοντας γεωγραφικά όρια και εθνικά σύνορα.
ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΕΣΟΣΠΟΡΙΤΙΣΣΑ, Η ΠΑΝΑΓΙΤΣΑ ΣΤ’ ΑΡΧΑΙΑ του Σίλα Μιχάλακα (11΄)
Ο Σίλας Μιχάλακας εργάζεται, εκτός των άλλων, για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά και έκανε μία ταινία για το εκκλησάκι που βρίσκεται μέσα στον Αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας. Η πρώτη γνωστή γραπτή αναφορά για τον ναό γίνεται από τον Xavier Scrofani σε επιστολή του το 1794, αλλά πρέπει να κτίστηκε νωρίτερα, ενώ το κωδωνοστάσιο πρωτοεμφανίζεται στις φωτογραφίες του D. Constantin τη δεκαετία του 1860.
